میراث آریا: مرکز آموزش صنایع دستی شهرستان نیمروز امروز با اعتباری بالغ بر ۳۵میلیارد ریال به عنوان گامی مهم در راستای توسعه صنایع دستی سیستان و عرضه آن در بازارهای ملی و بین‌المللی به بهره‌برداری رسید.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سیستان و بلوچستان در مراسم افتتاح اولین مرکز آموزش صنایع دستی شهرستان نیمروز، ضمن تبریک این رویداد مهم، به تشریح جزئیات و اهداف این پروژه پرداخت.

محمدهادی طهرانی مقدم، با اشاره به اهمیت توسعه صنایع دستی به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی و اقتصادی استان، بیان کرد: امروز توفیق شد با حضور استاندار سیستان و بلوچستان اولین مرکز آموزش صنایع دستی شهرستان نیمروز را افتتاح کنیم. این مرکز با اعتباری بالغ بر ۳۵ میلیارد ریال به بهره‌برداری رسید که ده میلیارد آن از منابع استانی و ۲۵ میلیارد ریال از منابع ملی تأمین شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سیستان و بلوچستان در ادامه به مشخصات فیزیکی این مرکز اشاره کرد و گفت: این مرکز در زمینی به مساحت ۲۰۰ متر مربع و زیربنای 110 متر مربع احداث شده است و شامل سه کلاس و کارگاه آموزشی، مدیریت، آبدارخانه و فضاهای بهداشتی است.

طهرانی مقدم در پایان سخنان خود، چشم‌انداز آینده این مرکز را روشن ارزیابی و ابرازامیدواری کرد با افتتاح این مرکز، توسعه صنایع دستی و این هنر فاخر مردمان سیستان رواج بیشتری پیدا بکند و سهم خوبی در عرصه و محصولات مرکز کشور و خارج کشور داشته باشیم.

ظرفیت‌های بسیار خوب سیستان در حوزه صنایع دستی

استاندار سیستان و بلوچستان نیز در حاشیه مراسم افتتاح مرکز آموزش صنایع دستی در شهرستان نیمروز در جمع خبرنگاران به پتانسیل‌های بی‌نظیر استان در حوزه صنایع دستی اشاره و اظهار کرد: با توجه به اینکه معیشت اصلی مردم منطقه سیستان عمدتاً بر پایه کشاورزی و دامداری است، برنامه‌ریزی برای ایجاد مشاغل جایگزین، به ویژه مشاغل خانگی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

منصور بیجار افزود: خوشبختانه استان سیستان و بلوچستان، به خصوص منطقه سیستان، ظرفیت‌های بسیار خوبی در بخش‌های مختلف صنایع دستی از جمله گلیم‌بافی، خامه‌دوزی و سیاه‌دوزی دارد که می‌تواند فرصت‌های شغلی پایداری را ایجاد کند.

استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به افتتاح مرکز آموزش صنایع دستی، تصریح کرد: امروز شاهد بهره‌برداری از مرکزی بودیم که با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی راه‌اندازی شده است. هدف اصلی این مرکز، آموزش بانوان فاقد شغل، به ویژه در مناطق روستایی، و توانمندسازی آن‌ها در حوزه صنایع دستی است.

حمایت قاطع دستگاه‌های اداری استان از حوزه صنایع دستی

بیجار همچنین به حمایت‌های دولتی از این طرح اشاره کرد و گفت: در این مرکز، علاوه بر آموزش، تأمین نهاده‌ها از طریق تسهیلات و کمک‌های مختلف صورت می‌گیرد تا افراد آموزش دیده بتوانند تولیدات خود را آغاز کنند. وی تأکید کرد که با برندسازی و بازاریابی مناسب، این محصولات می‌توانند در بازارهای مختلف استان، کشور و حتی خارج از کشور عرضه شوند.

او در پایان سخنان خود بر حمایت قاطع دستگاه‌های اداری استان از این حوزه تأکید کرد و افزود: سیستم اداری استان قاطعانه از این طرح حمایت خواهد کرد. به تمامی دستگاه‌های اجرایی تکلیف شده است که در اهدای هدایا و جوایز، حتماً از صنایع دستی، به ویژه محصولات تولید شده در منطقه، استفاده کنند تا بدین وسیله از تولیدکنندگان داخلی حمایت شود و چرخ اقتصاد منطقه به حرکت درآید.

سیستان از مهم‌ترین خاستگاه‌های صنایع دستی اصیل ایرانی

منطقه سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان، با وجود چالش‌های اقلیمی، یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های صنایع دستی اصیل ایرانی به شمار می‌رود؛ هنرهایی که بیشترشان توسط زنان خلق می‌شود و از عمق تاریخ و فرهنگ آریایی و اسلامی این منطقه ریشه گرفته‌اند.

خامه‌دوزی، شاخص‌ترین هنر زنان سیستانی است. در این هنر، نخ‌های سفید ابریشم یا پنبه‌ای با ظرأفت خاصی روی پارچه‌های مشکی یا تیره نقش می‌زنند. حاصل این دوگانگی رنگ، پارچه‌هایی با نقش‌های هندسی، اسلیمی و بومی است که در پوشاک زنان و دختران جوان، روسری‌ها، چارقدها و پیراهن‌های محلی جلوه‌گر می‌شود.

خامه‌دوزی برخلاف سوزن‌دوزی بلوچ، رنگین نیست و در تضاد زیبای سیاه و سفید، معنای فخریافته‌ای از نجابت و هویت زن سیستانی را بازتاب می‌دهد. این هنر از دوران صفویه تاکنون در منطقه رواج داشته و در برخی خانواده‌ها نسل‌به‌نسل به دختران آموزش داده می‌شود.

سیاه‌دوزی هویت‌بخشی به جامه‌های مردانه

در کنار خامه‌دوزی زنانه، سیاه‌دوزی هنر غالب مردانه سیستانی‌هاست. در این هنر، پارچه‌های روشن یا سفید با دوخت‌های مشکی تزئین می‌شوند. این دوخت، بیش از زیبایی، نشان وابستگی فرهنگی و قومی است. از سیاه‌دوزی برای تزئین لباس‌های محلی مردان، جلیقه‌ها، سجاده‌ها و کلاه‌ها استفاده می‌شود.

سیاه‌دوزی در مراسم مذهبی و آیینی کاربرد ویژه دارد؛ به‌ویژه در محرم و آیین‌های سنتی سیستان. برخی هنرمندان، از سیاه‌دوزی در ترکیب با اشعار حماسی یا عبارات مذهبی استفاده می‌کنند.

گلیم‌بافی و حصیربافی هنری رو به فراموشی

در گذشته، گلیم‌بافی در سیستان یکی از فعالیت‌های اصلی زنان روستایی بود. امروز با کم شدن دام و مهاجرت روستاییان، این هنر در حال فراموشی است. با این حال، هنوز در روستاهایی مانند قلعه نو، دوست‌محمد و جزینک زنانی هستند که بر دارهای چوبی، گلیم‌هایی با نقوش ساده و کاربردی می‌بافند.

همچنین، در مناطق نزدیک تالاب هامون، حصیربافی با نی‌های محلی انجام می‌شود. از این حصیرها برای ساخت سفره، زیرانداز، دیوارکوب و حتی سبدهای سنتی استفاده می‌شود.

با وجود زیبایی و اصالت، نبود بازار مناسب، مهاجرت جوانان، و عدم حمایت کافی دولتی باعث شده بسیاری از صنایع دستی سیستان در آستانه فراموشی قرار گیرند. زنان هنرمند سیستانی عمدتاً در خانه‌ها فعالیت می‌کنند و محصولات‌شان را در بازارهای محدود محلی عرضه می‌کنند. برخی تلاش‌ها توسط میراث فرهنگی و نهادهای جهادی برای احیای این هنرها آغاز شده، اما کافی نیست.

در دل اقلیمی که آب و خاکش هر روز در نبرد بقا هستند، فرهنگ و هنر صنایع دستی، از معدود منابع پایان‌ناپذیر حیات در سیستان است. این هنرها شایسته توجه ملی، ثبت جهانی و پشتیبانی سیاست‌گذاران فرهنگی هستند؛ چرا که در تار و پود هر خامه‌دوزی و سیاه‌دوزی، روایت‌ایستادگی یک ملت نهفته است.

 

انتهای پیام/